Prowadząc badania dotyczące raka jajnika zaobserwowali, że komórki nowotworowe wytwarzają enzym o nazwie arginaza. Od dłuższego czasu wiadomo, że enzym ten poprzez rozkład argininy, jednego z aminokwasów, tworzy niekorzystne mikrośrodowisko dla limfocytów T, komórek układu odpornościowego. Przy braku argininy limfocyty T nie mogą ulec aktywacji po rozpoznaniu cząsteczek (antygenów) wytwarzanych przez komórki raka, co jest niezbędne dla ich przeciwnowotworowego działania.
W prawidłowych warunkach do rozpoznania antygenu przez limfocyty T dochodzi w węzłach limfatycznych (zwanych też chłonnymi). W narządach tych znajdują się komórki dendrytyczne, które są profesjonalnymi komórkami prezentującymi antygeny limfocytom T. Rozpoznanie antygenu indukuje intensywne podziały limfocytów, aby w zwiększonej liczbie i po przekształceniu się w komórki efektorowe mogły one dotrzeć do guza nowotworowego, rozpoznać antygeny nowotworowe i zniszczyć komórki raka.
Dotychczas nie było do końca zrozumiałe, to w jaki sposób arginaza, wytwarzana lokalnie w guzie, może hamować proliferację limfocytów, która odbywa się w odległych od tego guza węzłach limfatycznych. Naukowcy Zakładu Immunologii odkryli, że arginaza jest „pakowana” w komórkach nowotworowych w drobne, otoczone błoną komórkową mikropęcherzyki, które wnikają do naczyń limfatycznych i docierają do węzłów, gdzie są pobierane przez komórki dendrytyczne. Arginaza rozpoczyna wówczas rozkładanie argininy i hamuje rozwój swoistej odpowiedzi immunologicznej, która mogłaby doprowadzić do zniszczenia raka. Zjawisko to porównać można do wysyłania przez komórki rakowe e-maili zawierających złośliwe oprogramowanie, które nieświadome zagrożenia komórki dendrytyczne otwierają uruchamiając katastrofę – sparaliżowane brakiem argininy limfocyty T nie mogą ulec aktywacji nawet, jeśli potrafiłyby rozpoznać i zniszczyć komórki rakowe.
W trakcie realizacji wspólnego projektu badawczego finansowanego przez NCBiR w ramach programu STRATEGMED i koordynowanego przez OncoArendi Therapeutics S.A., naukowcy Zakładu Immunologii uczestniczyli w opracowaniu inhibitora arginazy. Związek, który powstał w wyniku tych badań okazał się nie tylko blokować niekorzystne działanie arginazy na limfocyty T, ale również zahamował wzrost raka jajnika u zwierząt doświadczalnych. W przyszłym roku planowane jest rozpoczęcie badań klinicznych I fazy ze związkiem OATD-02, inhibitorem arginazy opracowanym w OncoArendi Therapeutics S.A.
Biuro Informacji i Promocji
Grafika: Nature Communications