Konferencja odbyła się z okazji Ogólnopolskiego Dnia Transplantacji, który obchodzony jest 26 stycznia, w rocznicę pierwszej w Polsce udanej transplantacji nerki. Przeprowadziły ją w 1966 r. zespoły pod kierunkiem prof. Jana Nielubowicza i prof. Tadeusza Orłowskiego w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej. Zabieg ten uważa się za kamień milowy w rozwoju polskiej transplantologii.
- Ogromnie się cieszę i dziękuję pani Minister, że zechciała zorganizować taką konferencję i to w dniu, w którym obchodzimy rocznicę pierwszej transplantacji w naszym uniwersytecie. Odbieramy to jako wyraz akceptacji i wsparcia dla naszych wielokierunkowych działań, które mają na celu zwiększenie liczby transplantacji oraz poprawę warunków, w jakich one się odbywają. Nasz ośrodek jest ośrodkiem największym w Polsce, z bardzo dużą liczbą transplantacji, ale ta liczba nie jest najważniejsza. Najważniejsze jest to, że staramy się to robić jak najlepiej i wykorzystywać jak najwięcej narządów, nawet takich bardzo trudnych do przeszczepienia. I za to chcę ogromnie podziękować wszystkim zespołom transplantacyjnych, które działają na naszej uczelni w UCK WUM – powiedział w czasie konferencji prof. Rafał Krenke, rektor WUM.
Rok 2024 bardzo dobrym rokiem w polskiej transplantologii
Wykonano w nim o 22% więcej przeszczepień względem 2023 r. To w sumie prawie 2200 osób, które otrzymały szansę na drugie życie. Jak podkreślała minister Izabela Leszczyna po spadku wykonywanych przeszczepień związanym z pandemią koronawirusa, od 2022 r. dynamika wzrostu w transplantologii w naszym kraju jest imponująca. W 2024 r. w ośrodkach transplantacyjnych działających na terenie całego kraju przeszczepiono: 1132 nerki (973 w 2023 r.), 615 wątrób (523 w 2023 r.), 201 serc (179 w 2023 r.), 147 płuc (98 w 2023 r.).
- Na ręce panów profesorów składam podziękowania dla wszystkich lekarzy, którzy w całej Polsce ratują ludziom życie dzięki transplantacjom. Dziękuję też wszystkim pracownikom medycznym, pielęgniarkom, wszystkim, którzy są w to zaangażowani. I w sposób szczególny chcę też podziękować koordynatorom, którzy są dobrymi duchami całego tego niezwykle skomplikowanego procesu, w którym, gdy nie możemy już uratować jednego życia, mamy szansę uratować inne. I z całego serca dziękuję rodzinom, które wiedząc, że nie mogą uratować tego, kogo kochają, decydują się na darowanie życia zupełnie obcej osobie, której może nigdy w życiu nie zobaczą. To jest niezwykle trudna chwila, ale bardzo piękna. I wszystkim, którzy podejmują taką decyzję, bo bez was nie byłoby transplantologii – powiedziała minister Izabela Leszczyna.
Minister zwróciła również uwagę na działania resortu, które mają wesprzeć finansowo polską medycynę transplantacyjną, w tym m.in. doposażyć i szkolić koordynatorów, dofinansować infrastrukturę oraz zakupić sprzęt do szpitali, co będzie możliwe dzięki 100 mln złotych przeznaczonym na te cele w ramach Narodowego Programu Transplantacji.
Rewolucja w transplantologii wątroby
Ratowanie bądź przedłużanie życia pacjentom za pomocą przeszczepów wymaga przeprowadzania bardzo skomplikowanych zabiegów, o bardzo dużym nakładzie pracy i przy wykorzystaniu nowoczesnej technologii. Jest to jednak bardzo trudne z uwagi na niewystarczającą liczbę narządów.
– Na całym świecie transplantologia i chęć pomocy chorym jest ograniczona niedostępnością narządów – tłumaczył prof. Michał Grąt, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby UCK WUM – Tutaj każda liczba, każdy wzrost o jeden, o dwa, o 100, to są szanse dla chorych na uratowanie życia. Dlatego te liczby są niezwykle ważne, one pociągają za sobą wzrost jakości.
Aby radzić sobie z tym niedoborem transplantolodzy z WUM zajmujący się przeszczepianiem wątrób wprowadzają najnowocześniejsze techniki transplantacyjne. W zeszłym roku zespół pod kierunkiem prof. Michała Grąta przeprowadził pierwsze na świecie przeszczepienie wspomagające wątroby u chorej po urazie własnego narządu w wyniku wypadku komunikacyjnego. Dzięki wykorzystaniu zdolności regeneracyjnych pozostałego fragmentu własnej wątroby chorej, przy czasowym wsparciu przeszczepionego fragmentu wątroby zmarłego dawcy, pacjentka uniknęła transplantacji całego narządu, wyszła ze szpitala z własną zdrową wątrobą.
W październiku zeszłego roku w klinice, po 20 latach, wznowiono program przeszczepiania prawych segmentów wątroby od żywego dawcy z przeznaczeniem dla biorców dorosłych. Do tej pory wykonano już cztery takie operacje, a na zabiegi czekają kolejni pacjenci. Specjaliści rozwijają także onkologię transplantacyjną, bo dla wielu nowotworów przeszczepienie wątroby stało się podstawową metodą leczenia onkologicznego. Profesor Grąt przypomniał także o nowoczesnych metodach pozaustrojowej perfuzji wątroby, które Ministerstwo Zdrowia finansuje w ramach Narodowego Programu Transplantacyjnego.
– Zabiegów przygotowujących narząd do przeszczepienia, które zwiększają bezpieczeństwo chorego i stają się powoli standardem na świecie, przeprowadziliśmy już kilkadziesiąt – mówił prof. Grąt.
Co jeszcze ważnego zadziało się w transplantologii wątroby w naszym ośrodku? Warto wspomnieć o rozwoju współpracy międzynarodowej, która zaowocowała pobraniem kilkudziesięciu narządów za granicami naszego kraju, dla których nie było biorców w poszczególnych krajach europejskich.
Na koniec prof. Grąt zaprezentował ważne dane:
- Kiedyś w Polsce wykonywano około 300 przeszczepień wątroby rocznie, teraz 310 przeszczepień wątroby wykonano tylko w naszej klinice i najprawdopodobniej staliśmy się największym na świecie ośrodkiem przeszczepiania wątroby od zmarłego dawcy dla dorosłych biorców. I dzięki dobrej atmosferze wokół transplantologii, dzięki wsparciu społeczeństwa i popieraniu idei transplantacji, dzięki wsparciu organów administracji rządowej, możemy ratować życie chorych.
UCK WUM silnym ośrodkiem transplantacji serca i przeszczepień wielonarządowych
W siedmiu ośrodkach w całej Polsce zajmujących się przeszczepianiem serc w 2024 r. wykonano 201 transplantacji tego narządu. W samym UCK WUM 33 z nich, co czyni z naszego centrum trzeci co do liczby ośrodek wykonujący te procedury.
- Są to ośrodki, które w 100% pokrywają zapotrzebowanie naszego kraju – mówił prof. Mariusz Kuśmierczyk, kierownik Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii UCK WUM - Dzięki rozpoczęciu programu serca w UCK WUM zwiększyliśmy liczbę transplantacji serca w Polsce. Także to jest moim zdaniem ogromny sukces, nie tylko mój, ale również wszystkich współpracowników, dyrekcji, władz rektorskich, wszystkich, którzy się do tego sukcesu dołożyli.
Jak podkreślał prof. Mariusz Kuśmierczyk UCK WUM jest ośrodkiem szczególnym nie tylko dlatego, że jest w nim wykonywanych aż 1/3 wszystkich przeszczepień w Polsce, ale także dlatego, że przeprowadza się w nim przeszczepienia wielonarządowe, np. serce z wątrobą czy wątrobę z nerką. Ostatni taki zabieg odbył się 25 grudnia ubiegłego roku, kiedy to nasi specjaliści wykonali przeszczepienie serca z nerką, dając szansę pacjentowi z ciężką niewydolnością serca dodatkowo wymagającego dializ. Profesora Kuśmierczyka cieszy także liczba przeszczepionych płuc w Polsce, która zwiększyła się w stosunku do roku 2023 o co najmniej 50%, a w samym UCK WUM wykonano ich 9.
- Proszę sobie wyobrazić, że jeszcze rok temu po płuca przylatywali do nas lekarze z innych krajów np. Austrii, natomiast w tej chwili to my latamy do innych krajów po to, żeby pobrać płuca dla naszych chorych – mówił prof. Kuśmierczyk.
Podobnie jak w przypadku przeszczepiania wątroby, również w transplantacjach serca specjaliści mają do dyspozycji nowe technologie, pomagające zwiększać liczbę dawców. Zespół z Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii UCK WUM używa zaawansowanego systemu do perfuzji i monitorowania OCS, który pozwala utrzymywać pobrane serce poza organizmem, w stanie metabolicznie aktywnym, nawet do 12 godzin.
- W zeszłym roku wykonaliśmy sześć transplantacji z użyciem tego systemu. I prawdopodobnie dzięki temu systemowi ilość transplantacji w Polsce jest o te sześć większa, ponieważ pobieraliśmy serca, które w normalnych warunkach nie nadawały się do transplantacji. Jest to system, który transportuje bijące serce, ale również dostarcza wszystkich substancji potrzebnych do normalnego funkcjonowania tego serca i do dokładnej oceny czy serce nadaje się do transplantacji – tłumaczył prof. Kuśmierczyk i podkreślał, że ryzyko związane z transplantacją dzięki temu systemowi zmniejsza się do 5%.
UCK WUM jest pionierem w stosowaniu tej technologii, a zespół kliniki przeszedł bardzo specjalistyczne szkolenie z jego obsługi. System to szansa dla kolejnych chorych, bo pozwala zwiększyć pulę dawców, a także pulę biorców, ponieważ obecnie serca przeszczepia się także pacjentom powyżej 60 roku życia. Na koniec profesor Kuśmierczyk zwrócił uwagę na kwestię przeszczepów pediatrycznych, których będzie potrzeba coraz więcej z uwagi na dużą populację dzieci w wieku 12-15 lat z wadami serca, która w przyszłości będzie potrzebować transplantacji.
