Aparatura OCS Heart to obecnie jedyny sprzęt na świecie służący do transportu pobranego do przeszczepienia „wciąż bijącego” serca. Zastosowane w nim rozwiązania pozwalają niemal 3-krotnie – z 4 do 12 godzin - wydłużyć czas przydatności organu do wszczepienia. Obecnie w Polsce serce po pobraniu przewożone jest w lodzie i nadaje się do przeszczepienia tylko przez 4 godziny. Po przekroczeniu tego czasu liczonego od pobrania do wszczepienia nie wiadomo, jak przeszczepiane serce się zachowa?
– Transplantacja serca jest dla wielu osób w naszym kraju jest jedyną szansą na życie – podkreśla prof. Zbigniew Gaciong, rektor WUM – Jako uczelnia jesteśmy niezwykle dumni z tego, że program przeszczepiania narządów, który historycznie zaczął się w Warszawie (w Akademii Medycznej w 1966 r.) wciąż się rozwija. Co więcej, został wzbogacony o przeszczepianie serca, przeszczepianie płuc, przeszczepianie serca w najtrudniejszych przypadkach, przeszczepianie serca u dzieci. WUM jest również miejscem, gdzie lekarze i nie tylko lekarze mogą się wyszkolić w tych specjalnościach, które są niezbędne przy przeszczepianiu narządów.
Pionierska transplantacja – 4 marca 2024 r.
Serce z wykorzystaniem innowacyjnego systemu przeszczepiono panu Jerzemu, który w ciężkim stanie od ponad 7 tygodni przebywał w Centralnym Szpitalu Klinicznym UCK WUM przy ul. Banacha. Po pobraniu od dawcy serce znajdowało się poza ustrojem człowieka około 7 godzin. Nad bezpieczeństwem „serca w pudełku” (heart in the box), a więc serca umieszczonego w aparaturze OCS Heart, czuwał zespół fachowców pod kierunkiem kardiochirurga, transplantologa klinicznego prof. Mariusza Kuśmierczyka. Kluczowi członkowie zespołu przeprowadzającego tę bardzo skomplikowaną procedurę zostali przeszkoleni w Hanowerze. Prawidłowość jej zastosowania przez cały czas użycia aparatury sprawdzała Cynthia Aucella z firmy TransMedics.
Po 7 godzinach zastosowania aparatury OCS Heart serce zostało wszczepione biorcy.
– System zadziałał i nasz zespół działał bezbłędnie. Polska transplantologia serca wyszła w ten sposób z „epoki lodowcowej”. Weszliśmy w nową erę przeszczepiania serca w naszym kraju – mówi kardiochirurg, transplantolog kliniczny dr Zygmunt Kaliciński.
Obecnie minął już miesiąc od zabiegu. Jak się czuje pacjent?
– Bardzo szybko dochodzę do siebie, z każdym dniem jest coraz lepiej - mówi pan Jerzy - Wyniki badań też mam dobre. Po prostu dostałem nowe życie i teraz zamierzam się nim cieszyć i wykorzystać do końca.
Jak OCS Heart zmienia polską transplantologię?
OCS Heart to przenośny, ciepły system perfuzji i monitorowania zaprojektowany do utrzymywania serca dawcy w stanie metabolicznie aktywnym, w warunkach bardzo zbliżonych do tych, jakie panują w organizmie. Monitorując kluczowe parametry funkcjonującego serca, lekarze mogą ocenić potencjalnie odpowiedni stan i żywotność serca. System ciągłej perfuzji serca pozwala w dzisiejszych czasach na zwiększenie liczby wykonywanych przeszczepień bez pogorszenia wyników tej metody, poprawę wyników leczenia oraz na zmniejszenie kosztów opieki nad pacjentem.
– Wykorzystanie przez mój zespół tej innowacyjnej aparatury umożliwia przeszczepienia serca u pacjentów obecnie wykluczonych, np. z wadami wrodzonymi serca, po wielu operacjach paliatywnych w dzieciństwie. Są to młodzi dorośli około 18-30 lat, których serca wielokrotnie operowane kończą swój bieg. Przeszczepienie u tych pacjentów zawsze przekracza 4 godziny. Zastosowanie procedury istotnie poprawia wyniki w grupach wysokiego ryzyka, np. u biorców na wspomaganiu sztucznymi komorami oraz wyniki powtórnych przeszczepów. Dzięki systemowi możemy uzyskiwać lepsze wyniki standardowych przeszczepień, bowiem skraca się czas pobytu pacjenta w Oddziale Intensywnej Terapii i jest mniejsze odrzucanie przeszczepionego narządu. Możliwy jest także lepszy dobór dawców pod względem tkankowym i HLA – mówi prof. Mariusz Kuśmierczyk.
Prof. Mariusz Kuśmierczyk podkreśla, że możliwość zastosowania systemu zwiększa pulę dawców suboptymalnych, np. starszych lub z granicznie wydolnym sercem, gdyż umożliwia transplantologom ocenę serca i podjęcie adekwatnej decyzji o wszczepieniu lub rezygnacji, a także rozszerza pulę dawców o osoby ze stwierdzoną śmiercią na miejscu lub po nieskutecznej resuscytacji. Wszczepienie może nastąpić bowiem nawet po 30 minutowym zatrzymaniu akcji serca, które w systemie OCS jest ożywione i odżywione. Istotna jest tutaj ocena funkcji.
Użycie OCS Heart daje również specjalistom duży 12 godzinny zapas czasowy, co umożliwia zwiększenie elastyczności transportu i dotarcie do odległych szpitali oraz transport serca na dużą odległość.
Ponadto system ten podnosi jakość świadczonych usług transplantacyjnych poprzez skrócenie czasu oczekiwania na przeszczepienie pacjentów ze schyłkową niewydolnością serca, zmniejsza częstość występowania poważnych powikłań oraz skraca średni czas hospitalizacji, co ma istotne znaczenie w redukcji kosztów wynikających z opieki pooperacyjnej.
Historia pozyskania innowacyjnej aparatury dla UCK WUM
Kardiochirurdzy prof. Mariusz Kuśmierczyk i dr Zygmunt Kaliciński około 5 lat temu stanęli przed problemem przeszczepiania serca u pacjentów operowanych wielokrotnie w młodości z powodu wrodzonych wad serca, najczęściej serca jednokomorowego, u których jedyną szansą na uratowanie życia jest transplantacja tego narządu.
Niestety, tego typu przeszczepienie wymaga dużych przygotowań, a w czasie operacji potrzebne jest odtworzenie warunków anatomicznych przy wszczepianiu nowego, prawidłowego serca w miejsce serca jednokomorowego. Taka transplantacja wymaga więcej czasu niż przy zwykłym przeszczepieniu.
Chcąc ratować swoich pacjentów, prof. Mariusz Kuśmierczyk i dr Zygmunt Kaliciński, poszukiwali rozwiązania napotykanych ograniczeń i dowiedzieli się o amerykańskim sprzęcie, który daje możliwość trzykrotnego - aż do 12 godzin - wydłużenia czasu transportu serca. Aparatura była już z powodzeniem używana w wielu krajach Europy. To było rozwiązanie, którego szukali lekarze.
Niestety, system okazał się niezwykle drogi. Stworzono więc program zbiórki „12 Godzin dla życia”, który ruszył pod egidą działającej już Fundacji dla Transplantacji „Zostaw serce na Ziemi” dra Zygmunta Kalicińskiego. Fundacja, m.in. poprzez organizację koncertów, w tym zespołu HLA4transplant, w którym dr Zygmunt Kaliciński gra na perkusji, promowała ideę transplantacji i świadomego dawstwa.
Zbiórka na zakup OCS Heart ruszyła pomimo przeciwieństw losu, takich jak Covid, wojna na Ukrainie. Dzięki zaangażowaniu lekarzy, artystów i darczyńców w grudniu 2023 roku sprzęt został zakupiony i w postaci darowizny od Fundacji dla Transplantacji przekazany Uniwersyteckiemu Centrum Klinicznemu WUM.
Dzięki wszystkim tym działaniom miesiąc temu, 4 marca 2024 roku, „serce z pudełka” zostało po raz pierwszy w Polsce przeszczepione z wielkim sukcesem w UCK WUM.
Skład zespołu Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii, który uczestniczył w pierwszym w Polsce przeszczepieniu serca z wykorzystaniem OCS Heart, czyli tzw. bijącego serca w pudełku:
- operator główny: prof. Mariusz Kuśmierczyk - kardiochirurg, transplantolog kliniczny, kierownik Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii
- pierwsza asysta: dr Marek Bartkowiak - kardiochirurg
- II asysta: dr Zbigniew Popiel
- pielęgniarki instrumentariuszki: Natalia Dorobek, Lidia Pastwa
- anestezjolog: dr Tadeusz Bering,
- pielęgniarka anestezjologiczna: Agata Dębek
- perfuzja (płuco-serce): Edyta Sulkowska.
Zespół OCS Heart, „Serce w pudełku”:
- dr Zygmunt Kaliciński - kardiochirurg, transplantolog, koordynator
- Karolina Żbikowska - rezydent kardiochirurgii, koordynator
- Mateusz Wondołowski - rezydent kardiochirurgii, koordynator
- Zuzanna Strząska-Kliś - specjalista od urządzeń mechanicznych wspomagających serce, koordynator
- Jakub Kościółek - specjalista od urządzeń mechanicznych wspomagających serce, koordynator.
W piątek 5 marca 2024 r. odbyła się konferencja prasowa z udziałem:
- pana Jerzego - pacjenta, któremu miesiąc temu wszczepiono serce podczas pierwszej w Polsce transplantacji z wykorzystaniem systemu OCS (organ care system),
- prof. Zbigniewa Gacionga, rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego,
- prof. Mariusza Kuśmierczyka, kardiochirurga, transplantologa klinicznego, kierownika Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii UCK WUM
- dra Zygmunta Kalicińskiego, kardiochirurga, transplantologa klinicznego, twórcy Fundacji dla Transplantacji
- Anny Łukasik, dyrektor Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego WUM.
Konferencję poprowadziła Marta Wojtach, Dyrektor ds. Komunikacji WUM.
