Na czym polega funkcja Ombudsmana?
Zgodnie z § 84 Statutu WUM w Uczelni działa rzecznik praw i wartości akademickich jako Ombudsman – Rzecznik Akademicki. Do podstawowych zadań Rzecznika Akademickiego należy prowadzenie mediacji w sprawach dotyczących sporów pomiędzy pracownikami a Uczelnią, a także prowadzenie mediacji w sprawach spornych pomiędzy pracownikami Uczelni albo pomiędzy pracownikami Uczelni, a studentami lub doktorantami. Ombudsman - Rzecznik Akademicki podlega bezpośrednio Rektorowi a szczegółowy zakres zadań Ombudsmana określa Rektor w drodze zarządzenia.
Słowo „ombudsman” wywodzi się staronordyckiego słowa umboðsmaðr (przedstawiciel, pełnomocnik). Nowoczesne funkcjonowanie instytucji ombudsmana rozpoczęło się w Norwegii i Szwecji. Ombudsman był powoływany przez parlament jako niezależny od władzy wykonawczej funkcjonariusz państwowy, odpowiedzialny za nadzór nad przestrzeganiem praw obywateli. W Polsce model ten wytycza zakres kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich.
Zadania ombudsmana akademickiego są ukształtowane nieco odmiennie i obejmują zasadniczo identyfikację sporów uczelnianych oraz podejmowanie prób ich nieformalnego i niearbitralnego rozwiązania, w tym w drodze mediacji. W ramach uczelni wyższych, ombudsman przeciwdziała sporom akademickim, zarówno wynikającym z podległości administracyjnej, jak i sporom pomiędzy uczestnikami życia akademickiego (np. pomiędzy badaczami).
Jak pomaga Ombudsman?
Ombudsman może pomóc rozwiązać konflikt poprzez jego staranne wyjaśnienie oraz ułatwienie zbudowania porozumienia – na etapie poprzedzającym arbitralne, władcze decyzje lub spory o charakterze sądowym. Wiele konfliktów w tej fazie udaje się zażegnać poprzez rozmowę zwaśnionych stron i dokładne ustalenie natury oraz przyczyny sporu. Ombudsman dysponuje różnorodnymi środkami przeciwdziałania konfliktom, np. facylitacją i mediacją.
Facylitacja to zespół działań, które pomagają stronom określić ramy konfliktu, nawiązać kontakt, ustalić miejsce spotkania. W ramach facylitacji Ombudsman może prowadzić spotkanie, udzielać i zabierać głos, dyscyplinować strony, a także tonować emocje a zarazem nadawać znaczenie rzeczowym argumentom.
Mediacja jest działaniem bardziej złożonym a rola Ombudsmana w mediacji jest dużo bardziej wymagająca. Mediację najprościej scharakteryzować jako rozmowę stron, służącą znalezieniu akceptowalnego porozumienia, przy obecności osoby kontrolującej przebieg rozmowy i aktywnie pomagającej uczestnikom w identyfikacji ich rzeczowych interesów, zrozumieniu drugiej strony oraz zachowaniu odpowiedniej komunikacji. Mediacja jest zawsze dobrowolna a jej powodzenie zależy od woli porozumienia. Skuteczna mediacja pozwala oszczędzić czas, emocje oraz pieniądze poprzez uniknięcie przeniesienia konfliktu na poziom administracyjny lub sądowy.
Ombudsman w ramach mediacji nie proponuje własnych, gotowych rozwiązań, choć na zgodną prośbę stron może pomóc w formułowaniu scenariuszy porozumienia. Ombudsman zachowuje w tajemnicy wszystko, czego się dowiedział i przez cały okres mediacji pozostaje bezstronny wobec uczestników oraz neutralny wobec przedmiotu sporu.
Ombudsmanem Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego jest radca prawny Piotr Szefer.
Kontakt: piotr.szefer@wum.edu.pl