Przyszłość zdrowia publicznego w Polsce
O tym, co należy zrobić mówiła dr Beata Małecka-Libera, przewodnicząca senackiej komisji zdrowia, gość specjalny pierwszego dnia kongresu. Doktor Małecka-Libera przypomniała istotny moment dla kształtowania systemu zdrowia publicznego w Polsce, jakim było uchwalenie w 2015 r. ustawy o zdrowiu publicznym oraz stworzenie Narodowego Programu Zdrowia. Wyzwania ujęte w ustawie objęły m.in. demografię, opiekę nad osobami starszymi, zdrowie dzieci i młodzieży, choroby cywilizacyjne, zanieczyszczenia środowiska. Czy umożliwiło to stworzenie dobrego systemu zdrowia publicznego? W ocenie prelegentki - nie, a wszystkie braki obnażyła pandemia koronawirusa, zaś następnie - także wojna w Ukrainie. Zdaniem prelegentki sytuacji nie zmieniła także ewaluacja Narodowego Programu Zdrowia z 2021 r., która nie tylko nie ujęła nowych wyzwań stojących przed zdrowiem publicznym w Polsce, ale także ograniczyła źródła jego finansowania.
– Po prawie 10 latach kongresów, debat przed ustawą i po ustawie: czas w końcu działać – podkreślała dr Małecka-Libera.
Najważniejszymi celami zdaniem prelegentki są: mocny lider, który będzie rozumiał temat i potrafił skonsolidować środowisko na rzecz zdrowotności, a także nowelizacja ustawy o zdrowiu publicznym oraz jej finansowanie.
Debata o polityce państwa w dziedzinie zdrowia publicznego
Wykład był wstępem do debat. Pierwszą poprowadził gospodarz kongresu prof. Mariusz Gujski, kierownik Zakładu Zdrowia Publicznego, dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu WUM. Dyskusja była próbą odpowiedzi na pytanie, jak kształtować politykę państwa w dziedzinie zdrowia publicznego przez najbliższe cztery lata. Wzięli w niej udział prof. Zbigniew Gaciong, rektor WUM, dr Tomasz Latos z Prawa i Sprawiedliwości, prof. Jarosław Pinkas, konsultant krajowy ds. zdrowia publicznego, dr Marek Rutka z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, prof. Bolesław Samoliński, kierownik Katedry Zdrowia Publicznego i Środowiskowego WUM oraz dr Beata Małecka-Libera. Rozmawiano o edukacji, profilaktyce, polityce senioralnej.
Prof. Zbigniew Gaciong poproszony o ocenę tego, co jest najważniejsze w kontekście budowania systemu, mówił m.in. o kształceniu i przygotowywaniu kadr medycznych. Zdaniem rektora mamy w Polsce nadprodukcję kierunków lekarskich, a w pierwszej kolejności należałoby rzetelnie ocenić to, jakie są potrzeby i jaką kadrą państwo dysponuje. Przytaczając dane ekspertów z Polskiej Akademii Nauk, prof. Gaciong podkreślał, że to, co negatywnie odróżnia Polskę od innych krajów Unii to koncentracja lekarzy - 28% z nich pracuje bowiem w pięciu dużych miastach kraju. Na niekorzyść systemu działa również brak specjalistów z zakresu opieki podstawowej.
– Obecnie w systemie najbardziej brakuje tych, którzy skoordynują opiekę nad pacjentem na każdym poziomie – podkreślał prof. Gaciong – Zarówno na tym podstawowym, który obejmuje bezpośredni kontakt z pacjentem, jak i na tym najwyższym - kontroli i funkcjonowania całego systemu w sposób, który zapewni maksymalną efektywność.
Podsumowując prelegenci wskazali najważniejsze dla nich priorytety w tym zakresie.
– Z mojego punktu widzenia – mówił prof. Bolesław Samoliński – najważniejszym elementem jest zbudowanie narodowej strategii, która uwzględniałaby wszystkie etapy życia, która byłaby ukierunkowana na profilaktykę zdrowotną i edukację, uwzgledniającą rolę pacjenta w systemie, niszczącą silosowość, integrującą wszystkie działania resortów mających wpływ na zdrowie publiczne.
Pozostali eksperci podkreślali m.in. konieczność wielopłaszczyznowej edukacji zdrowotnej, stworzenie ogólnopolskiego program profilaktyki dla dzieci, populacyjną kontrolę czynników ryzyka, racjonalizację wydatków na opiekę zdrowotną, budowanie systemu zachęt czy wspieranie w walce z używkami jak alkohol i papierosy.
Odporny i zrównoważony system opieki zdrowotnej z perspektywy WHO
Temu poświęcone było wystąpienie gościa specjalnego drugiego dnia kongresu: dr Nino Berdzuli, dyrektor Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce, specjalnej wysłannik WHO ds. działań na rzecz uchodźców z Ukrainy w państwach przyjmujących. Prelegentka mówiła o polikryzysie, w którym znajduje się obecnie UE (związanym m.in. z pandemią COVID-19 i wojną w Ukrainie) oraz o wyzwaniach, jakie stoją przed systemem opieki zdrowotnej. W centrum tego kryzysu znajduje się brak zaufania do systemu ochrony zdrowia: ze strony obywateli, pracowników tego systemu, a także polityków.
– W takiej sytuacji bardzo trudno przekonać kogokolwiek, że trzeba inwestować w zdrowie – mówiła dr Nino Berdzuli – Dlatego odbudowa zaufania jest podstawą do wzmacniania systemu opieki zdrowotnej we wszystkich krajach UE.
Jednym z wyzwań dla systemu jest kryzys wśród pracowników ochrony zdrowia i opieki. Prelegentka mówiła o przyjętej pod koniec października rezolucji, która proponuje szereg działań chroniących i wspierających tych pracowników. Działania zostały podzielone na pięć filarów, które skupiają się m.in. na wzmocnieniu edukacji i szkoleń, umiejętności i kompetencji; przedefiniowaniu zespołów i zestawu umiejętności oraz wykorzystaniu rozwiązań cyfrowych.
Na koniec dr Nino Berdzula podkreśliła jeszcze jedną ważną rzecz dotycząca zdrowia:
– Jeśli chcemy mieć odporne regiony, musimy mieć odpornych ludzi. Ważne jest zatem budowanie świadomości na temat zdrowia oraz działania profilaktyczne. To najprostszy i najtańszy sposób jeśli chodzi o interwencje zdrowia publicznego.
Pozostałe tematy kongresu oraz dyskutanci
Podczas kongresu rozmawiano również o:
- Krajowym Planie Transformacji dla Zdrowia
- chorobach rzadkich
- zmianach demograficznych i społecznych w kontekście zdrowia psychicznego Polaków
- współpracy zawodów medycznych na rzecz zdrowia Polaków i jakości
- zagrożeniach środowiskowych i chorobach cywilizacyjnych, w tym otyłości oraz nowoczesnych metodach jej leczenia
- innowacjach w zdrowiu publicznym i terapiach
- oraz o wykorzystywaniu potencjału absolwentów zdrowia publicznego
Udział w dyskusjach wzięli także m.in.: Maciej Miłkowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, Łukasz Jankowski, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej, Mariola Łodzińska, prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, Renata Kaznowska, wiceprezydent m.st. Warszawy, prof. Piotr Gałecki, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii, dr Bernard Waśko, dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego i wielu innych.
Z WUM, oprócz wyżej wymienionych, udział wzięli: prof. Robert Gałązkowski, prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu, kierownik Zakładu Ratownictwa Medycznego i dyrektor Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, prof. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych, prof. Artur Mamcarz, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii, prof. Krzysztof Jamroziak, zastępca kierownika Kliniki Hematologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, prof. Anna Kostera-Pruszczyk, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii, prof. Maciej Niewada, Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, prof. Marcin Grabowski, kierownik I Katedry i Kliniki Kardiologii, prof. Wojciech Lisik, prorektor ds. klinicznych i inwestycji WUM, Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej WUM, dr hab. Filip Raciborski, przewodniczący rady programowej kierunku Zdrowie Publiczne.
Drugi dzień kongresu
W trakcie kongresu przeprowadzone zostały sesje naukowe. Naukowcy, studenci i doktoranci przedstawili wyniki swoich prac i badań z zakresu zdrowia publicznego. Wręczono także nagrody 10-lecia Kongresu Zdrowia Publicznego. Otrzymali je: prof. Anna Fijałkowska, dr hab. Adam Fronczak, prof. Wojciech Hanke, dr Beata Małecka-Libera, Justyna Mieszalska, prof. Alfred Owoc, prof. Jarosław Pinkas, dr Marek Posobkiewicz, prof. Bolesław Samoliński, prof. Piotr Tyszko oraz prof. Tomasz Zdrojewski.
Organizatorzy i patronaty honorowe
Wydarzenie odbyło się 8 i 9 grudnia w Centrum Dydaktycznym WUM, transmitowane było również on-line. Organizatorami był Zakład Zdrowia Publicznego WNoZ WUM oraz Instytut Ochrony Zdrowia. Patronat nad wydarzeniem objął Rektor WUM, Minister Zdrowia, Instytut Matki i Dziecka, Naczelna Izba Aptekarska, Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne WUM oraz Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
